Blog Kennisdeling eilandjes

Het Polymer Science Park neemt deel aan het programma Kunststof Verpakkingsafval als Grondstof (KVG). Mirelle Kinket heeft op uitnodiging van het KVG een blog geschreven over circulair ondernemen. Conclusie van het verhaal? If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together.

Blog “Kennisdeling eilandjes”

Circulaire economie klinkt veelbelovend, maar wat zijn de stappen die je moet zetten als bedrijf? Daar waar duurzaamheid vooral wordt vertaald in energiebesparing en hernieuwbare energiebronnen als zon en wind, vraagt circulair ondernemen toch echt iets anders. We zijn getraind om naar organisaties te kijken vanuit efficiency: hoe kunnen we beter doen wat we doen? Een ruimere manier van kijken is effectiviteit: doen we nog wel de juiste dingen? Maar bij circulair ondernemen gaat het om een heel andere manier van kijken. Hoe je kijkt bepaalt wat je ziet. Kijk je bijvoorbeeld in moeilijkheden of in mogelijkheden? Circulair ondernemen vraagt om creativiteit, dingen vanuit een ander perspectief kunnen en durven zien. Bedrijven moeten deze creativiteit in hun organisatie naar boven halen en zich laten inspireren door anderen. Daarom is het een must om samen te werken met bedrijven in de keten, startups, kennispartners en andere netwerkpartners. En daarmee duurzame relaties op te bouwen. Vaak zal er, zelfs in toenemende mate, samengewerkt moeten worden in parallelle trajecten en in wisselende samenstellingen. Soms zullen de resultaten conflicterend zijn met de eigen belangen. Ook die uitdagingen moeten genomen worden. Circulair ondernemen betekent echt van je eiland afkomen. Durven te delen. Het aloude Afrikaans gezegde “If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together” spreekt nog altijd.

Ik ontmoet in mijn werk veel kunststofverwerkende bedrijven met de wens om circulair te worden. Dat is heel positief! Vaak hebben deze bedrijven er ook al over nagedacht welke stappen gezet moeten worden. In de meeste gevallen wordt direct gesproken over de technische uitdagingen en de mogelijke oplossingsrichtingen. Maar ervaring leert dat het ook moet gaan over de missie en visie en kernwaarden van het bedrijf. De softe kant van innoveren is misschien nog wel belangrijker dan de harde technische kant. Want eenmaal aan de slag struikel je gemakkelijk over bijvoorbeeld de onmogelijkheden of onwelwillendheid op de werkvloer, de angst om met anderen samen te werken, het toch liever zelf willen doen omdat dat de bekende weg is of de investeringsonbereidheid voor iets waarvan je nog niet weet wat het je gaat opbrengen. Het helpt dan om aan de voorkant het gesprek te voeren en ervaringen te delen. En, niet onbelangrijk, het grotere plan in kleine overzichtelijke stappen te presenteren.

Vaak is de eerste stap die gezet wordt het hergebruiken van kunststofafval en/of het toepassen van gerecyclede kunststoffen in eigen producten. Daar waar bedrijven een paar jaar geleden nog veel kozen voor één-op-één projecten, zie je nu een duidelijke kentering. Het overgrote deel van de projecten is inmiddels een ketenproject van samenwerkende bedrijven, waarbij bijvoorbeeld het afval van het ene bedrijf de hernieuwbare grondstof van de ander is. Niet zo gek, want uiteindelijk is een belangrijk aspect van circulair ondernemen, samenwerken in de keten en wel op zo’n manier dat de keten zich weet te sluiten. Alle ketenprojecten zijn belangrijke kleine puzzelstukjes op weg naar een circulaire economie.

Maar al die kleine puzzelstukjes zijn nog onvoldoende om de beweging naar een circulaire economie goed op gang te brengen. Als je kijkt naar de huidige inspanningen van bedrijven in Nederland op het gebied van kunststof recycling zijn deze inspanningen te versnipperd, waardoor onvoldoende diepgang en breedte gegeven kan worden aan het ontwikkelen van toepassingen van recyclede kunststoffen. Veel innovaties en verbeteringen hebben echter wel potentie. Het probleem is dat ze te gefragmenteerd en te weinig gecoördineerd zijn. Én dat er veel kleine spelers (MKB) bij betrokken zijn, die weinig impact hebben op grotere schaal. Terwijl hier wel vaak dé innovatieve kracht zit, want het MKB is vaak wendbaarder en door hun grotere afhankelijkheid van ketenpartners beter in staat écht samen te werken. De oplossing is het bij elkaar brengen van de kennis van alle kleine puzzelstukjes om daadwerkelijk een doorbraak te maken in het gebruik van gerecyclede kunststoffen en de beweging van afval naar grondstof op gang te brengen. Innovaties hebben alleen kans van slagen als er cross sectoraal, van groot naar klein bedrijf en in de kunststofketen van producent, sorteerder tot verwerker wordt samengewerkt. Of wel de bedrijven moeten de handen ineenslaan en het bredere belang laten prefereren aan het eigen belang. Dat vraagt om kartrekkers, entrepreneurs die niet de brandstof zijn, maar vooral de smeerolie.

Om de grotere puzzel te leggen is het van belang een onafhankelijke partij op een onafhankelijke plek te laten coördineren. De smeerolie zoals hierboven beschreven, waarvan het eigen belang ondergeschikt is. Bedrijven kunnen op die “onafhankelijke” plek leren om met anderen samen te werken. Het is vaak makkelijker om met concurrenten samen te werken op zo’n onafhankelijke plek, omdat je het bedrijf bovenal ziet als gelijkwaardig samenwerkingspartner. Als je daarentegen een concurrent uitnodigt in je eigen bedrijf, is het een stuk lastiger om niet vooral de concurrent in het bedrijf te zien. Naast die onafhankelijke plek is het van belang dat de bedrijven niet worden afgeleid door zaken als financiën, coördinatie, projectmanagement, uitvoering van testen, maar alle aandacht hebben voor het feitelijke project en de investering in de onderlinge verbinding met partners. Dat maakt het een stuk makkelijker om in grotere en bredere samenstelling met elkaar een pilot te draaien.

En laat het duidelijk zijn. Circulair word je echt niet in één stap. Het vraagt om continue aandacht. Een cultuuromslag in je bedrijf. De kleine stappen die soms al lastig genoeg zijn, maar juist iets in gang weten te zetten. Écht samenwerken is lastig. En ja, alleen gaat soms voor je gevoel veel sneller, maar samen kom je toch echt verder! En daar draait het om in de circulaire economie.

Mireille Kinket
Directeur Polymer Science Park